" Ogniem i mieczem " to pierwsza z trzech powiesci historycznych bedacych czescia "Trylogii" Henryka Sienkiewicza. Akcja utworu rozgrywa sie w latach 1648-1651 w okresie powstania Chmielnickiego na Ukrainie. W powiesci przeplata sie watek walk polsko-kozackich z historia milosna Jana Skrzetuskiego i Heleny Kurcewiczówny.
Jan Skrzetuski, zolnierz choragwi Ksiecia Jeremiego Wisniowieckiego, wraca z Krymu i przypadkiem uwalnia z rak opryszków dowódce Kozaków, Bohdana Chmielnickiego. Powracajac do Lubniów, pomaga Helenie Kurcewiczównie i zakochuje sie w niej na umór. Nie wie jednak, ze kobieta zostala juz obiecana innemu mezczyznie, Bohunowi. . .
